Брэст

апісанне

Брэст паўстаў тысячу гадоў таму на выспе паміж рукавамі Мухаўца і Заходнім Бугам. З той пары горад няраз змяняў сваю назву: Бярэсце, Брэст-Літоўск, Брэст над Бугам, Брэст.

Гістарычнымі брэндамі горада прынята зваць Брэсцкую Біблію, Брэсцкі свет, Брэсцкую унію і, вядома, Брэсцкую крэпасць.

Пяць прычын пабываць у Брэсце

1. Наведаць мемарыяльны комплекс «Брэсцкая крэпасць-герой» і пакланіцца героям

На тэрыторыі крэпасці знаходзіцца і адзіны ў Еўропе археалагічны музей «Бярэсце», што расказвае гісторыю сярэднявечных гарадоў славянаў.

2. Убачыць Брэсцкі чыгуначны вакзал

Ён пышны. Пабудаваны ў 1886 годзе. Падчас рэканструкцыі 1953-57 гадах будаўнікі скарысталі самыя розныя горныя пароды — граніт, гранадыярыт, мармур з радовішчаў Грузіі, Карэліі, Урала, Украіны. Колеравая гама гэтак размаітая, што холы і залы вакзала можна разглядаць як незвычайны музей мінералаў.

3. Пабываць у музеі «Выратаваныя мастацкія каштоўнасці»

Ён – адзіны ў нашай краіне, дзе ўся экспазіцыя складаецца з антыкварыяту і твораў мастацтва, канфіскаваных мытнікамі пры спробе няпраўнага скрыжавання мяжы. У сходзе музея больш за тры тысячы прадметаў. Звыш 400 з іх змесцаваны ў экспазіцыі. У тым ліку арыгіналы Айвазоўскага, Броннікава, Урубеля, Дарбеса, абразы XVI стагоддзя, шэдэўры фірмы Фабержэ, срэбныя каўказскія пояса і кінжалы, кітайскія вазы, японскі фаянс і растоўская фініфць.

4. Зазірнуць на выспу Памежную – адзіны кавалачак тэрыторыі Беларусі, змесцаваны за Бугам

Тут захаваліся гістарычныя аб'екты сярэдзіны XIX – першай палове XX стагоддзя: жаўнерня, парахавыя скляпы, земляны вал з казематамі ўсярэдзіне. Трапіць на выспу можна, аформіўшы загадзя заяву на сайце мемарыяльнага комплексу «Брэсцкая крэпасць-герой», і толькі з пропускам ад памежнікаў – бо гэта ўжо памежная зона.  

5. Брэст – горад фэставы

У верасні тут праходзіць міжнародны тэатральны фэст «Белая вежа», спектаклі якога апроч іншага праходзяць і на цэнтральным пляцы горада. Канцэрты выканаўцаў «Студзеньскіх музычных вечароў» можна слухаць не толькі ва ўтульных крэслах залы Брэсцкага абласнога акадэмічнага тэатра, але і ў касцёле Святога Крыжа.

Удзельнікам незвычайнага дзейства можна стаць не толькі ў фэставыя дні, але і кожны вечар: прыйсці і паглядзець, як на вуліцы Савецкай ліхтарнік запальвае газавыя ліхтары.

Гісторыя

Афіцыйна прынята лічыць датай першага згадвання Брэста 1019 год. Брэсцкія краязнаўцы Анатоль Гладыщук і Анатоль Нiкiтчык скарэктавалі дату «народзінаў» Брэста і ўявілі яе грамадскасці на міжнароднай канферэнцыі «Берасцейскiя кнiгазборы» у 2014 годзе. 1017-ы – год першага згадвання Бярэсця ў «Сінадальным харатейном наўгародскім спісе старэйшага пераводу» XIII стагоддзя і ў нямецкай хроніцы Цітмара Мерзебургскага, аднагодцы падзеі. Там ідзе гаворка пра горад на Бугу. А ў той час такіх было два – Валаводзячы і Бярэсце. Яраслаў Мудры ў 1017 годзе «хадзіў» да Бярэсця. Ніхто, як высветлілася, датай Бярэсця сур'езна не займаўся. Ні знакаміты беларускі археолаг, прафесар Пётр Лысенка, ні расійскі акадэмік Зміцер Ліхачоў. У 1969 годзе 24 траўня на пляцы Леніна ў Брэсце прайшоў мітынг, прысвечаны 950-годдзю Брэста. Тады і адбылося адмысловае хрышчэнне афіцыйнай даты народзінаў горада.

У XI стагоддзі Бярэсце – старажытнарускі гандлёвы цэнтр і крэпасць на памежжы з польскімі і літоўскімі ўладаннямі. У XII стагоддзі быў пабудаваны драўляны замак, што служыў умацаваннем для гандлёвых караванаў (замак месцаваўся паблізу ад цяперашняга археалагічнага музея «Бярэсце»).

У XIV – XVI стагоддзях Бярэсце было адным з галоўных гарадоў Вялікага княства Літоўскага. У 1390 Бярэсце першым з цяперашніх беларускіх гарадоў атрымала права на самакіраванне – Магдэбургскае права. 

У Бярэсце ў снежні 1409 г. прайшла таемная сустрэча польскага караля Ягайла і вялікага князя літоўскага Вітаўта, на якой быў распрацаваны план генеральнай бітвы з крыжакамі – Грунвальдскай бітвы.

А напачатку 30-х гадоў XIX стагоддзя горад Брэст-Літоўск быў цалкам знесены дзеля будавання на яго месцы крэпасці. Горад перанеслі ўсходней. У 1939 і 1941 гадах крэпасць уславілася мужнасцю сваіх абаронцаў. У 1971 годзе на тэрыторыі Брэсцкай крэпасці адкрыты мемарыяльны комплекс «Брэсцкая крэпасць-герой».

Сучасны Брэст – горад з насельніцтвам больш за 330 тысяч. Абласны цэнтр, буйны транспартавы вузел на мяжы Еўразвяза і Еўразійскага эканамічнага звязу. Горадаўтваральнымі прадпрыемствамі сталі «Савушкін прадукт», «Санта Брэмар», «Брэстгазаапарат», «Белалка». У 1996 годзе ўтворана першая ў краіне вольная эканамічная зона «Брэст».

Выбітнасці

Берасцейцы лічаць маркі «Савушкіна» і «Гефест» эканамічнымі брэндамі горада. А вось гістарычнымі прынята зваць Брэсцкую Біблію, Брэсцкі свет, Брэсцкую унію і, вядома, Брэсцкую крэпасць.

Брэсцкая ці Радзівілаўская Біблія выдадзена ў 1563 годзе ў друкарні, што стаяла на тэрыторыі цяперашняй крэпасці. Мікалай Радзівіл Чорны хацеў зрабіць горад цэнтрам пратэстантызму.

Брэсцкая царкоўная унія падпісана ў 1596 годзе ў Свята-Мікалаеўскай царкве, таксама там, дзе цяпер крэпасць. Храм не захаваўся. 

Брэсцкі свет – сепаратная мірная дамова паміж Савецкай Расіяй і Германіяй падпісаны 3 сакавіка 1918 года ў Белым палацы Брэсцкай крэпасці. Ад палаца засталіся руіны.

Славутасці

У Брэсце нарадзіўся Якаў Громмер – знакаміты навуковец, асістэнт Эйнштэйна. А таксама прэм'ер-міністр Ізраіля, лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру Менахім Бегін. Брэсцкую школу скончыў Эдуард Ханок – аўтар хітоў «Лягу, прылягу», «Малінаўка» і многіх іншых. З Брэста родам вядомы кампазітар і спявак Ігар Карнялюк. Як і пародистка Алёна Лебенбаум, сцэнічны псеўданім якой Верабей. Віцэ-прэзідэнт канцэрна «Лукойл» Сяргей Кукура таксама па народзінах берасцеец. У Брэсце нарадзілася і жыве Алімпійская чэмпіёнка Юлія Несцярэнка – белая маланка, што выйграла стамятроўку на Алімпіядзе ў Афінах у 2004 годзе. Які ўзначаліў у 2017 годзе топ-25 бізнесоўцаў Беларусі Аляксандр Машэнскі (уладальнік актываў «Санта Iмпэкс Брэст», сеткі рэстаранаў «Санта-Рест», рытэйлу «Санта», долі ў дыстрыбуцыйна-раздробнай кампаніі «Харчтавары», «Савушкін прадукт», «Рускае Мора») таксама жыве ў Брэсце.

Дзе спыніцца

Нумар у гатэлі лепш заказаць загадзя. У цэнтры змесцаваны гасцініцы «Веста», «Інтурыст», «Буг» (тут ёсць музей Уладзіміра Высоцкага — у нумары, у якім ён жыў), «Беларусь», «Эрмітаж», «Энергія». На вуліцы Савецкай ёсць хостэл «Брэст-Цэнтраль». Гасцініца «Срэбны талер» знаходзіцца недалёка ад чыгуначнага вакзала. Гасцініца комплексу «Рынькаўка» — за горадам поруч з дарогай на Высокае.

Дзе з'есці і пацешыцца

Практычна ўсе муніцыпальныя і прыватныя гасцініцы Брэста гатовы не толькі падаць жытло, але і накарміць пастаяльцаў.

Паснедаць можна ў «Таймс-кафэ» на вуліцы Савецкай, якое працуе з 8 раніцы. Выпіць каве і з'есці пірожнае — у сеткі кавярняў «Параграф» на Савецкай і Карбышава. Вегетарыянцаў з радасцю сустрэнуць у Грыль-бары «Карова» на Савецкай.

Размаітую кухню прапануюць рэстараны «Жуль-Верн», «Ля возера» (можна заказаць беларускія нацыянальныя стравы). На вуліцы Савецкай знаходзяцца піцэрыі.

Начное жыццё ў Брэсце засяроджана ў двух клубах – «Планета Рок» і «Арлекіна». У гасцініцы «Эрмітаж» знаходзіцца караоке-клуб «Сола». На вуліцы Савецкай змесцаваны казіно і гульнявыя аўтаматы.

Што прывезці з Брэста

З Брэста трэба везці трыкатаж, які шыюць вядомыя («Нелва», «Дiома») і не вельмі прыватныя фірмы. Трыкатаж прадаецца ў фірмавых крамах, а таксама на рынку «Стары горад» і гандлёвым цэнтры па вуліцы Чырвонагвардзейскай. Калі вас цікавяць якасныя тавары ў этнічным стылі, наведайце краму пры фабрыцы «Славянка». Ён змесцаваны па адрасе вуліца Янкі Купалы 5.

Не забудзьцеся зазірнуць у фірмавую краму мясцовага лікёра-гарэлкавага завода «Белалка», змесцаванага па вуліцы Міцкевіча. З салодкага прыкупіце шакалад «Ідэал», які выпускае прыватнае прадпрыемства.

У краме «Візантый» на вул. Будзёнага, 25 можна купіць ювелірныя вырабы ручной працы, выкананыя ў майстэрні Мікалая Кузьміча – мастака-эмальера, які аднавіў Крыж Еўфрасінні Полацкай і вырабіў для яго футарал – ставротеку. Цэны – на кожны капшук.

Як дабрацца

З Мінска ў Брэст далезці прошчы простага. 350 кіламетраў можна пераадолець на аўтамабілі па трасе М-1. Ці ж па чыгунцы. Апроч міжрэгіянальных цягнікоў, у Брэсце спыняюцца ўсе цягнікі, што ідуць у Еўропу.