Пінск

апісанне

Пінск здаўна з'яўляецца неафіцыйнай сталіцай Палесся. Па памерах, а таксама ступені захаванасці гістарычнага цэнтра ён саступае толькі Горадні. У гэтым горадзе можна ўбачыць мноства помнікаў архітэктуры, якія адлюстроўваюць яго багатую гісторыю, што пачалася яшчэ ў XI стагоддзі.

Горад знаходзіцца на беразе Піны. Якраз у тым месцы, дзе ў яе западаюць адразу два каналы: Агінскага і Дняпроўска-Бугскі. Непадалёк праходзіць траса М10 (Гомель-Кобрын). Насельніцтва Пінска складае амаль 138 тысяч чалавек.

Пяць прычын наведаць Пінск

1. Здзейсніць шпацыр на цеплаходзе

Стары горад Пінска можна без перабольшання назваць сапраўднай энцыклапедыяй дойлідства. Яго ўпрыгожваюць храмы, палацы і іншыя пабудовы, уяўлялыя практычна ўсе архітэктурныя стылі, якія калі-небудзь былі пашыраны на тэрыторыі Беларусі. Нацешыцца адной з самых прыгожых панарам горада можна са шпацырнага цеплахода «Палессе», што курсуе па Струменю і Піне.

2. Наведаць езуіцкі калегіум

Заснаваны ў XVII стагоддзі, ён быў адным з найстарых і самых прэстыжных навучальных устаноў на беларускіх землях. Разам з касцёлам св. Станіслава езуіцкі калегіум быў галоўным упрыгожаннем горада. Дагэтуль гэта вялікая пабудова, у якой змесцаваны музей Беларускага Палесся, служыць адмысловай візітнай карткай Пінска і яго неафіцыйным знакам.

Пінскі калегіум езуітаў

3. Паслухаць орган у касцёле Ўшэсця Дзевы Марыі

Гэты храм, які раней з'яўляўся часткай францысканскага манастыра, быў пабудаваны ў першай траціне XVIII стагоддзя і мае статус адной з трох малых базылік, змесцаваных на тэрыторыі Беларусі.

Касцёл Прачыстай Найсвятой Дзевы Марыі і манастыр францысканцаў у Пінску

Ён славіцца не толькі пышным фасадам, але і інтэр'ерам, які ўпрыгожваюць яркія насценныя роспісы, разьбяныя алтары і, вядома ж, орган, якому больш за 100 гадоў. Гэту прыладу скарыстаюць не толькі падчас набажэнстваў, але і для правядзення канцэртаў.

4. Адчуць дух даўніны

На працягу стагоддзяў Пінск быў эканамічным і культурным цэнтрам Палесся. Пра тыя часы напамінаюць шматлікія выбітнасці: палацы, касцёлы, цэрквы. Нікога не пакіне абыякавым і шараговая забудова, што складаецца з двух- і трохпавярховых хат, збудаваных яшчэ да рэвалюцыі. Яны выдатна перадаюць атмасферу ажыўленага павятовага горада.

5. Адправіцца ў водны паход

Калі горад ляжыць на беразе Піны, якая ў сваю чаргу з'яўляецца прытокам Прыпяці, яго зручна скарыстаць як адпраўны пункт для вандравання па гэтай рацэ, празванай за прыгажосць і першародную прыроду Беларускай Амазонкай.

Гэта лепшы спосаб убачыць поймавыя дубровы, старыцавыя азёры і іншыя ландшафты. Ці ж можна скіравацца ў іншы бок, па Дняпроўска-Бугскім (былому Каралеўскаму) каналу – унікальнаму гідратэхнічнаму збудаванню канца XVIII стагоддзя, што звязала басейны Чорнага і Балтыйскага мораў, каб убачыць даўнейшыя шлюзы і маляўнічыя берагі.

Гісторыя

Некаторыя даследнікі адлічваюць гісторыю Пінска з VIII стагоддзя. Менавіта тады блізу вёскі Гарадзішча было заснавана адно з найстаражытных славянскіх селішчаў, знойдзеных на тэрыторыі Беларусі. Яго нярэдка разглядаюць як папярэдніка сучаснага горада, які па незразумелых прычынах быў перанесены на іншае месца.

Першае пісьмовае згадванне Пінска ставіцца да 1097 года. Тады ён уваходзіў у склад Кіеўскай Русі, а з часам стаў сталіцай незалежнага княства, якое ў XIV стагоддзі далучылася да Вялікага княства Літоўскаму на правах долі. У 1521 годзе, калі памёр апошні прадстаўнік пінскай княскай дынастыі, польскі кароль Жыгімонт I падарыў гэтыя землі сваёй жонцы Боні Сфорца, якая ўжыццявіла на Піншчыне рэформы, а таксама распачала першыя спробы меліярацыі.

Шматлікія войны другой паловы XVII і пачаткі XVIII стагоддзяў, вядома ж, не абышлі гэты край бокам. Многія селішчы былі разрабаваны і разбураны. Аднак Пінск, які згодна прывілею Стэфана Баторыя ў 1581 годзе атрымаў Магдэбургскае права, увесь гэты час, нягледзячы на нягоды, заставаўся эканамічным і культурным цэнтрам Палесся.

У 1793 годзе, пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай, горад, як і ўвесь рэгіён, увайшоў у склад Расійскай імперыі, стаў часткай Мінскай губерні (тады яна яшчэ звалася намесніцтвам). Пінск атрымаў статус павятовага горада і працягнуў паспяхова развівацца, карыстаючыся доўгім перыядам адноснага свету.

Яго парушыла Першая сусветная вайна. Пасля шэрага параз, якія патрывала рускае войска, лінія фронту дасягнула канала Агінскага і Ясельды. Пінск стаў прыфрантавым горадам, а ў верасні 1915 года і зусім быў акупаваны кайзераўскімі войскамі, што вымусіла многіх мясцовых жыхароў стаць уцекачамі.

Вынікі савецка-польскай вайны, што завяршыліся падпісаннем Рыжскай мірнай дамовы, апынуліся не на карысць СССР. У выніку ён быў змушаны саступіць значныя тэрыторыі, улучаючы і Пінскі павет, які быў далучаны да Палескага ваяводства і заставаўся ў яго складзе аж да верасня 1939 года, калі рэгіён занялі савецкія войскі.

Вужэй 4 снежня 1939 года быў выдадзены ўказ Прэзідыума Вярхоўнай Рады СССР, паводле якога была створана асобная вобласць з цэнтрам у Пінску. Распачатая ў чэрвені 1941 года фашысцкая акупацыя падоўжылася роўна тры гады. Тым часам на тэрыторыі горада дзеялі падпольшчыкі. Многія прадстаўнікі мясцовай габрэйскай грамады загінулі ў гета ці канцэнтрацыйных лагерах.

У паваенныя гады былі пабудаваны многія прамысловыя прадпрыемствы, што ператварылі горад у адзін з індустрыйных цэнтраў Беларусі. У 1954 годзе Пінская вобласць была скасавана. І горад атрымаў статус раённага цэнтра ў складзе Брэсцкай вобласці.

Сучасны герб Пінска, які быў зарэгістраваны 21 чэрвеня 1996 года, у агульных рысах прайграе той, што быў падараваны яму яшчэ пад канец XVI стагоддзя. Выява нацягнутага лука паказвае на памежнае становішча горада, які быў гатоў у кожны момант адбіць напад непрыяцеля.

Што паглядзець

Апроч езуіцкага калегіума і манастыра францысканцаў з касцёлам Ушэсця Дзевы Марыі, які лічыцца перлінай барока, Пінск упрыгожвае нямала іншых гістарычных помнікаў. Яны з'яўляюцца навочным довадам таго значэння, якое гэты горад меў у Сярэднія вякі і наступныя эпохі.

Палац Бутрымовіча, пабудаваны пад канец XVIII стагоддзя на галоўнай вуліцы горада, увасабляе ў сабе пераход ад барока да класіцызму. Гэта таксама дакранаецца ўнутранага адстрою, што спалучае ў сабе рысы абодвух стыляў. Невялікі парадны панадворак, звернуты да ракі, атрымаўся ўтульным, асабліва на фоне сіметрычнага фасада, пазбытага яркіх упрыгожанняў.

У тым жа пераходным стылі быў збудаваны і касцёл св. Баромея. Гэта не дзіўна, калі абедзве пабудовы ставяцца да адной і той жа гістарычнай эпохі. Дадзены храм цікавы тым, што ў яго абліччы тыповыя барочныя элементы, улучаючы завяршэнне вежы, спалучаюцца элементамі, якія былі ўласцівыя замкаваму дойлідству.

Былы манастыр бернардынаў з часам стаў праваслаўным. Яго галоўны храм пасля нязначнай перабудовы сёння вядомы як Свята-Варварынскі кафедральны сабор. Нашмат позна, у 1990-х гадах, комплекс быў дапоўнены яшчэ адной культавай пабудовай. Гаворка ідзе пра царкву Ускрысення Славушчага, якая спалучае ў сабе рысы барока і рэтраспектыўна-рускага стылю.

Важнай выбітнасцю горада з'яўляецца цяністая набярэжная Піны. Гуляючы па ёй, можна дайсці да будынка рачнога вакзала, які быў пабудаваны з дрэва ў першай палове ХХ стагоддзя. Яшчэ адным упрыгожаннем набярэжнай з'яўляецца баявы карабель «БК-92». Ён напамінае пра дэсант маракоў-дняпроўцаў, дзякуючы якому ў чэрвені 1944 года горад быў вызвалены.

З цікавых помнікаў стаіць адзначыць мемарыяльны комплекс «Партызанам Палесся» і знак у гонар будавання дарогі Пінск-Брэст. Цікавасць для турыста ўяўляюць сабою будынкі Азова-Донскага, Сельскагаспадарчага і Крэдытнага банкаў, пабудаваныя ў стылі мадэрн. Яркім узорам індустрыйнай архітэктуры XIX стагоддзя з'яўляецца былая Пінская запалкавая фабрыка.

Славутасці

Рышард Капусцінскі вядомы як польскі журналіст, які атрымаў мянушку «імператар рэпартажу», яго малой радзімай з'яўляецца Пінск. У якасці карэспандэнта Польскага Агенцтва Друку ён пабываў у многіх краінах свету, супрацоўнічаў з парыжскім часопісам «Культура». Рэпартажы Рышарда Капусцінскага, выдадзеныя асобнымі складанкамі, былі перакладзены на многія мовы і няраз ганараваліся літаратурных прэмій.

Таксама ў Пінску з'явіўся на святло Сайман Каваль, які стаў пасля адным з самых вядомых эканамістаў ХХ стагоддзі і лаўрэатам Нобелеўскай прэміі за 1971 год. Шмат у чым дзякуючы яму адбылося ператварэнне эканомікі з тэорыі ў эмпірычную навуковую дысцыпліну. Сайман Каваль таксама ўнёс вялікі ўнёсак у развіццё такіх дысцыплін, як статыстыка і дэмаграфія.

Родам з гэтага горада і вядомы архітэктар Іван (Ян) Жаўтоўскі, які стаў адным з самых яркіх прадстаўнікоў так званай «сталінскай архітэктуры». З Пінскам таксама злучана важная частка жыцця Голды Меір і Хаіма Вейцмана, якія згулялі найважную ролю ў станаўленні Ізраіля як дзяржавы.

Падзеі

Кожны год Пінск прымае фэст мастацтваў «Світанкі над Пінай». У 2018 годзе непадалёк ад горада ўпершыню быў арганізаваны гісторыка-краязнаўчы фэст «Гарадзішча-Пінск». У касцёле Ўшэсця Дзевы Марыі рэгулярна праходзяць канцэрты арганнай музыкі.

Што прывезці

У Пінску няма нястачы ў традыцыйных сувенірах з сімволікай горада і выявай найболей значных выбітнасцяў. Не стаіць таксама забываць пра тое, што змесцаваная паблізу вёска Гарадзішча носіць неафіцыйны тытул памідоравай сталіцы Беларусі, а ў чэрвені на гарадскіх рынках прадаюць пінскую трускаўку.

Дзе з'есці

У цэнтры Пінска можна без працы знайсці самыя розныя ўстановы грамадскага харчавання: рэстаран «Andre», кафэ «Атмасфера» і іншыя.

Дзе спыніцца

У Пінску вы знойдзеце гасцініцы «Аэліта» і «Хваля», а таксама гасцінічна-забаўляльны комплекс «Прыпяць».

Як далезці

Непадалёк ад Пінска праходзіць траса М10, якая злучае Брэст з Гомлем. Раён адрозніваецца развітай дарожнай сеткай. У выпадку патрэбы сюды таксама можна без працы далезці на аўтобусе ці маршрутцы. Чыгуначны рух злучае Пінск з Брэстам, Гомлем, Мінскам і Віцебскам, а таксама са многімі іншымі гарадамі.

Падрыхтаваў Андрэй Барадзін