12 красавіка. Іпацій Пацей

У гэты дзень 481 год таму ў маёнтку Рахачы Берасцейскага павета ВКЛ у сям'і літоўскага падскарбія нарадзіўся Іпацій Пацей (свец. Адам Львовіч Тышкавіч), царкоўны і дзяржаўны дзеяч ВКЛ, пісьменнік-палеміст, багаслоў, адзін з ініцыятараў і арганізатараў Брэсцкай Уніі.

Ён атрымаў вельмі добрую адукацыю, спачатку ў кальвінісцкай школе, уладкованай князем Радзівілам, а затым у Кракаўскай акадэміі. Паступіўшы на службу да князя Радзівіла, які сімпатызаваў пратэстанцкім ідэям, Адам стаў кальвіністам. Крайнасці, да якіх даходзілі літоўскія вальнадумцы, асабліва антытрынітарыі, а таксама барацьба паміж асобнымі рэлігійнымі вучэннямі (кальвіністы, антытрынітарыі, суботнікі і інш.), былі прычынай таго, што ў 1574 годзе Пацей вярнуўся да праваслаўя і пакінуў службу ў князя Радзівіла. У тым жа годзе ён заняў пасаду каралеўскага сакратара і ажаніўся з Ганнай, дачкой праваслаўнага валынскага князя Фёдара Галаўні-Астрожскага. У 1580 годзе атрымаў званне земскага суддзі ў Бярэсце (цяпер Брэст), а ў 1589 годзе быў прызначаны каралём Жыгімонтам III на бачную пасаду кашталяна Брэсцкага. Ідэя злучэнне з Рымскай каталіцкай царквой захапляла вельмі многіх і ў тым ліку Пацея, які стаў прыхільнікам уніі з Рымам. У 1594 годзе ён аўдавеў, прыняў манаства і заняў кафедру біскупа Уладзімірскага. Яшчэ за два гады да гэтага ён разам з чатырма іншымі заходнерускімі біскупамі падпісаў таемную пастанову адносна уніі заходнерускай царквы з Рымам у сэнсе аднаго іерархічнага злучэння цэркваў.

У 1595 годзе Іпацій разам з Кірылам (Цярлецкім), біскупам Астрожскім, адправіўся ў Рым з саборнай граматай заходнерускіх біскупаў да папы. Гэты візіт зрабіў Іпація перакананым каталіком. Ён горача прыняўся за распаўсюджванне уніі. У сваіх пропаведзях Іпацій выкрываў праваслаўных за іх сувязь з пратэстантамі, пераконваў іх прыняць унію. Для дасягнення сваёй мэты Пацей паспяхова выкарыстоўваў свае літаратурныя таленты. З гэтай мэтай выдаў у 1595 годзе брашуру «Унія, альбо Выклад найпершых артыкулаў да аб'яднання Грэкаў з касцёлам Рымскім прыналежных», у 1608 – «Гармонію, альбо Згода веры, сакраментаў і цырымоній святыя Усходнія Царквы з касцёлам Рымскім». тры разы выдаваў складзенае па яго даручэнню сачыненне «Анцірысіс», у дадатку да якога змяшчаў свае артыкулы. Яго пропаведзі (выдадзены пасля смерці Іпація ў 1674 годзе і перавыдаваліся некалькі разоў) пераследвалі тую ж мэту. У 1601 годзе праваслаўны архімандрыт Іларыён (Масальскі) урачыста здрадзіў Іпація Пацея анафеме ў царкве Супрасльскага манастыра.

26 верасня 1599 года каралём Жыгімонтам III прызначаны мітрапалітам Кіеўскім з захаваннем Уладзіміра-Валынскай епархіі. З гэтага часу распачаў энергічную дзейнасць супраць праваслаўя, асабліва ў Вільні.

Судовы працэс мітрапаліта Іпація Пацея з праваслаўнымі віленцамі скончыўся поўнай ягонай перамогай. Яму былі перададзены ўсе віленскія цэрквы (акрамя Духоўскай). У тым жа годзе (1609) быў здзейснены замах на яго жыццё.

Памёр Іпацій 8 ліпеня 1613 года ва Уладзіміры-Валынскім. Пахаваны ў катэдральным саборы.