Ураган прайшоў над паркам у Камарова

Вечарам 18 чэрвеня над Мядзелшчынай прайшоў моцны ўраган, у даўнейшым парку Старжынскіх – Сулістроўскіх ён пакінуў вельмі сумныя наступствы ў выглядзе якія паваліліся дрэваў. 

Шквалісты вецер і залева нарабілі ў вёсцы Камарова шмат бед, разламаўшы прыватныя адрыны, гаражы, расчыніўшы майстэрні і хаты, дзе-нідзе і нацяжныя столі напоўніліся вадой, іх даводзілася «раскрываць»…

Вечарам наступнага дня мы заспелі такую карціну:

Наступствы ўрагану вужэй пачалі ліквідаваць.

Расказвае мясцовы жыхар Ілля Вайцяховіч:

– Ураган прайшоў па мясцовасці палосай, выкарчаваўшы старыя дрэвы ў паранні. Валячыся, яны захапілі за сабой і шмат маладых, яшчэ моцных. Гледзячы на гэта, крывёю сэрца абягае. Апошнія 3-4 гады мы па ўласнай волі і на самаахвотных пачатках займаемся ўпарадкаванасцю парка, прыняўшы эстафету з рук бацькоў, калі нашы кафэ і крама поруч з паркам.

Чысцім зараснікі, косім траву, нешта высаджваем. У далейшых перспектыўных планах акультурыць частку парка, змесцаваную за стадыёнам, давесці да ладу зарослую сажалку. У ім некалі была цёплая вада, тут трымалі сазанаў у перыяд нерасту, падгадоўвалі малькоў – і выпускалі ў вялікую сажалку.

Яшчэ запланаваны абсталяваць пляж, акультурыць парк. Але дзень працы экскаватара ў апошні раз абышоўся нам у 900 рублёў, гэта вельмі важка, пагодзіцеся. Падобнай працы мора, ручна яе не зробіш. Пакуль сродкаў на гэта няма, вельмі спадзяёмся на фундатарства выхадцаў з Камарова і дапамога валанцёраў!

Павел Вайцяховіч, старэйшы брат Іллі, дырэктар кампаніі «А60», што валодае пякарняй, крамай і кафэ ў Камарова, разважае, што можна зрабіць з паваленых дрэваў, супольна ў нас узнікае ідэя частку таполі пакінуць у якасці навочнай ілюстрацыі сілы стыхіі 18 чэрвеня. А іншая частка дрэва паслужыць матэрыялам для скульптуры ў яшчэ адной фатазоне.

Ілля працягвае:

– У старым парку есці крыніца, якую, калі я яшчэ быў школьнікам, спрабавалі чысціць. Нешта казалі пра яе багатую гісторыю. А ў «Вікіпедыі» мы знайшлі інфармацыю пра студню Баторыя ў Камароўскіх лясах: «У лёску каля вёскі Камарова Свірскага сельсавета захаваўся студня, якая была выкапаны на загад караля. У 1855 годзе вядомы вандроўнік і краязнаўца Адам Кіркор запісаў паданне, паводле якога ў Камароўскім лесе, што знаходзіўся ў межах уладанняў Напалеона Хамінскага, захавалася студня пад назвай Каралеўскі. Студня была выкапаны на загад караля Стэфана Баторыя, які ў 1579 годзе збіраўся ў паход на Полацк супраць войскаў маскоўскага цара Івана Васільевіча і жыў у суседнім мястэчку Свір у будынку плябаніі. Адам Кіркор адзначаў, што сярод падданых Напалеона Хамінскага яшчэ з часоў іх дзядоў і прадзедаў студня звалася Баторынскі і Бекешэўскі».

І калі над крыніцай узвесці студню, то, думаю, атрымаецца сапраўдная турыстычная разыначка!

Да гутаркі падлучаецца бацька Паўла і Іллі Эдуард Вайцяховіч:

– Ідэя развіцця вёскі Камарова, да слова сказаць, пайшла ад парка. Напачатку 2000-х ён быў у жудасным стане. І самы першы праект, які правяло таварыства «Кабеты за адраджэнне Нарачанскага краю», пачаўся з 500 даляраў гранта, вылучаных на парк. Быццам бы смешная сума, але для нас гэта было велізарным шчасцем: закупіць у Батанічным садзе флянсы рэдкіх раслін. Стваралі альпійскія горкі, чысцілі завалы. Не ўсё разумелі і маглі ацаніць нашы парывы, часамі даводзілася чуць: «Лепш бы Вайцяховіч за гэтыя грошы кола да трактара купіў!»

А ў 2005 годзе Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь абвясціла конкурс на лепшы змест дэндралагічных паркаў – помнікаў прыроды, у якім мы выйшлі пераможцамі. І ў якасці прэміі атрымалі досыць прыстойныя грошы, іх таксама пусцілі на парк.

У наступны праект па альтэрнатыўнай энергетыцы (запуск міні-ГЭС на вадаёме, усталёўка сонечнай батарэі і асвятлення ў паранні) заклалі закуп водных лілеяў (німфеяў) для сажалкі. Тады ж акультурылі сажалку, вычысцілі яго берагі і высадзілі кветкі. На жаль, не ўсё яны лёгка перазімавалі, сёння раслін засталося значна менш. Але ўсё адно яны цешаць яркімі фарбамі мясцовых жыхароў і гасцей Камарова.

Здавалася б, парк не прыносіць ніякіх грошай, навошта яму надаваць столькі ўвагі?! Але пагледзіце: супольная праца згуртавала аднадумцаў вакол таварыства, прыцягнула людзей да стварэння мясцовай супольнасці. І людзі перайшлі на іншы ровень камунікаванні, абмяркоўваючы не проста побытавыя пытанні, а больш высокія матэрыі.

А на наступны год пры правядзенні Рэспубліканскага экалагічнага форума на Нарачы Міністэрства прыродных рэсурсаў цэнтральным пунктам паказу для дэлегатаў форума выбрала менавіта наш дэндрапарк. І падчас рыхтоўлі да імпрэзы сама дзяржава ўклала ў інфраструктуру Камарова мільярд беларускіх рублёў! Былі заасфальтаваны вуліцы, праведзена вулічнае асвятленне. Без парка мы б не атрымалі гэтых інвестыцый! На форуме дэманстравалі эканоміку, развіццё прыватнага бізнесу на грунце прынцыпаў устойлівага развіцця, з захаваннем экалогіі, і г. д.

Так, праграма ўстойлівага развіцця вёскі Камарова з'явілася яшчэ тады, калі ў краіне пра гэта нават не чулі!

Гадоў дзесяць пасля гэтага ніякія буйныя праекты не закраналі паркавы комплекс, фінансаванне вычарпалася.

Хоць з 2006 года ў паранні пачаў праходзіць свята «Камарова – кола дзён», ініцыятарамі якога таксама з'яўляліся мы. На выставу-кірмаш з'язджаліся рамеснікі з усёй Беларусі,  маляўнічыя краявіды натхнялі ўсіх: і прадаўнікоў, і пакупнікоў.

Фэст «Камарова – кола дзён», 2016 год.

Сёлета, у звязку з няпростай эпідэміялагічнай сітуацыяй, імпрэза ўзяла тайм-аўт.

Сёння ў былым свірне графскай сядзібы месціцца наша кафэ. Да гэтага там быў склад, гандлёвы пункт. Пасля рамонту мы адкрылі першую пякарню з крамай па заходнім узоры, дзе прадаваўся толькі хлеб, але гэта апынулася не рэнтабельным. Мы змушаны былі пайсці іншым шляхам, пашырыць асартымент прадукцыі – і крама стала схаднейшым бізнесам, чым пякарня.

У адным крыле будынка знаходзіцца кафэ з адкрытай верандай, у другім – крама, куды дастаўляецца свежы хлеб.  А разам з хлебам і булачкамі людзі кладуць у свае кошыкі і іншыя прадукты. Павялічыўся асартымент тавараў, гандлёвы пункт стаў вельмі папулярным у рэгіёне і хутка пераедзе ў будынак былога кафэ, які прыходзіл ў запусценне ўжо шмат гадоў. Мы цяпер гэта будынак рэстаўруем, спадзяёмся, што ўвосень у новую краму прыйдуць першыя пакупнікі.

У хаце, у якой жыла панская чэлядзь, зараз знаходзіцца пякарня «Камарова» і плануецца адкрыць невялікую гасцініцу.

У дзейным кафэ пашыраем кухню, на месцы крамы адкрыем банкетную залу для сямейных імпрэз, на другім паверсе хочам паставіць більярд, нейкія іншыя настольныя гульні, каб ператварыць яго ў цэнтр вольнага часу мясцовай моладзі. Яшчэ ёсць ідэя зрабіць для мясцовых працоўных недарагое абедняе меню.

Калі мы развіваем у Камарова прыватны бізнес, то лічым сваім абавязкам укладаць частку заробленых грошай у захаванне даўнейшага парка. Таму што знаходзіцца ён на папулярным турыстычным маршруце, разыначкай якога з'яўляюцца Блакітныя азёры. Мы выдатна разумеем: калі турысты наведаюць парк, то абавязкова зойдуць і ў краму, і кубачак кавы ў нашым кафэ вып'юць. Так што прырода і прыгажосць могуць прыносіць дадатковы прыбытак!

Сядзіба Хамінскіх-Старжынскіх-Сулістроўскіх, якая знаходзіцца ў цэнтры даўнейшага парка, таксама мае патрэбу ў клопаце і рэстаўрацыі. Але гэта ўжо асобная тэма…